Helpt een voedingsprogramma als je een emotie-eter bent?

Emotie-eten komt tegenwoordig heel vaak voor, zelfs ook bij kinderen. Is dit toeval? Nee, door continu bezig te (moeten) zijn en prestatiedruk vanuit school en de rest van de omgeving wordt het dopaminesysteem van het lichaam overprikkeld.

Dopamine is een “boodschapperstofje” (neurotransmitter) dat zorgt voor gevoelens van geluk, genot en blijdschap. Hierdoor heeft het een functie bij de regulatie van emotioneel gedrag dat wordt bepaald door het beloningssysteem in je hersenen. Dit beloningssysteem is betrokken bij alle vormen van verslaving. Drugs zoals cocaïne maar ook de korte kick van shopgedrag of eetgedrag hebben een effect op het beloningssysteem door de aanmaak van dopamine.

Grijp jij bijvoorbeeld na een vervelende dag sneller naar iets ongezonds? Omdat je dat “nodig hebt” of vindt dat je dat “verdiend hebt”? Je eet dan niet omdat je honger hebt maar om een andere behoefte te bevredigen.  

Maar helpt een voedingsprogramma dan als je last hebt van emotie-eten? In bovenstaand geval wel. Wanneer jij jezelf hebt aangeleerd om naar iets ongezonds te grijpen wanneer je je emotioneel voelt, is dit ook weer iets wat je kunt afleren.

Maar emotie-eten kan ook een dieperliggende oorzaak hebben. Als je deze onderliggende oorzaak niet aanpakt, dan zal een dieet of voedingsprogramma slechts een tijdelijke oplossing bieden. Met alle nodige frustraties, en waarschijnlijk ook eetbuien, van dien. Het emotie-eten is namelijk een uiting van iets onderliggends, iets waar je met je bewuste verstand vaak niet bij kunt.

Zonder begeleiding van een professional of eventueel een zelfhulpgroep zal het niet alleen lastig zijn om erachter te komen wat bij jou deze onderliggende oorzaak is, maar vooral wat je eraan kunt doen.

Er zijn twee grote oorzaken aan te wijzen voor emotie-eten

1. Een grote crisis, dit kan bewust zijn zoals bijvoorbeeld een (v)echtscheiding. Maar ook onbewust zoals een onverwerkt (jeugd)trauma.
2. Gebrek aan zingeving, een beetje aan/doormodderen. Bijvoorbeeld te lang in een relatie blijven hangen.

In beide gevallen is het emotie-eten een manier om emoties te dempen. Dus zelfs als je je niet bewust bent van het onderliggende probleem, mag je er van uit gaan dat dit er wel is. Als je in balans bent hoef je geen verdriet, stress, boosheid, eenzaamheid of wat dan ook weg te eten.
Als je last hebt van enorme eetbuien verdoof je jezelf even om niet te hoeven nadenken of voelen.

Wat kun je eraan doen?

Bij aangeleerd gedrag

Het invullen van de volgende vier G’s (Gebeurtenis, Gedachten, Gevoelens, Gedrag) kan je helpen om inzicht te krijgen in jouw saboterende gedachten.

• Gebeurtenis (de situatie, wat gebeurde er), bijvoorbeeld: ik was heel druk;
• Gedachten, bijvoorbeeld: ik had eigenlijk geen tijd om extra werk te doen maar ik vond dat ik het niet kon maken om nee te zeggen;
• Gevoelens, bijvoorbeeld: ik was boos;
• Gedrag (wat ben je gaan doen), bijvoorbeeld: eten.

Je kunt een aanpassing maken in jouw gedachten en/of in je gedrag. Waarom vind je dat je geen nee kan zeggen?
Daarnaast is het ook van belang dat je je gedrag leert aan te passen. Waarom ga je eten als je boos bent? Is dit de juiste oplossing? Voel je je achteraf beter? Waarschijnlijk niet. Houd dit gevoel achteraf in je hoofd, dit maakt het makkelijk om jezelf te weerhouden om te gaan eten. Ga op zoek naar vervangend gedrag. Waardoor voel jij je wél beter als je boos bent? Is dit bijvoorbeeld een stukje gaan wandelen of hardlopen? Of wil je gewoon even je verhaal kwijt en een vriendin bellen?

Bij een dieperliggende oorzaak

Zoals ik in mijn inleiding al aangaf is het volgen van alleen een voedingsprogramma niet voldoende als je last hebt van emotie-eten. Het probleem zit hem namelijk niet in een gebrek aan kennis. Sterker nog, mensen met een eetprobleem weten over het algemeen beter wat waar in zit dan de gemiddelde diëtist. Het probleem zit hem echt in het gedrag dat niet geremd kan worden.

Er zijn 2 manieren die wel kans van slagen hebben:

1. Wat wel kan werken is om een voedingsprogramma te volgen in combinatie met goede begeleiding. Enerzijds geeft het programma houvast en anderzijds kun je samen met de coach aan het onderliggende probleem werken. Dit is de aangewezen manier bij de eerder genoemde oorzaak 2: gebrek aan zingeving en een beetje doormodderen. Een goed programma met een coach die je intensief begeleidt.
2. Als er sprake is van een crisis of een trauma (eerder genoemde oorzaak 1) dan is het waarschijnlijk beter hier eerst aan te werken. Het belangrijkste is in balans komen. Daarna kun je dan een goed voedingsprogramma gaan volgen met persoonlijke begeleiding (als dat nog nodig is om op gewicht te komen).

Waar kun je terecht voor hulp?

Je kunt ook zelf hulp zoeken om aan het probleem te werken.

• Je kunt terecht bij een psycholoog bij jou in de buurt, je huisarts kan je doorverwijzen en het zal waarschijnlijk (deels) vergoed worden door je zorgverzekeraar.
• Je kunt gratis sessies volgen bij een praktijkondersteuner van de GGZ, de huisarts kan je doorverwijzen.
• Je kunt een twaalfstappenplan volgen bij de anonieme overeters zelfhulpgroep, dit is een zelfhulpgroep voor mensen met een eetprobleem. 

Als je in balans ben dan zul je merken dat je het overeten niet meer nodig hebt.

(bron: Hylke Boelens Diëtist PowerSlim)